GDS Ney’in, müzik enstrümanları içinde önemli bir yeri vardır. Ayrıca tasavvuf müziği içinde de önemli bir yer tutar. Ney’in; şah, mansur ve davut gibi türleri vardır.
Mevlana’nın Mesnevi eseri Anadolu’da tasavvuf kültürünün yerleşmeye başladığı bir dönem ürünü olup:
Mevlana’nın hayatının yaklaşık 15 yılını dolduran bir faaliyetin ürünüdür.
Yüzyıllar boyu sanatçılara esin kaynağı olan Mesnevî’nin en ünlü kısmı ise, ney öyküsüne ayrılan ilk on sekiz beytidir. Mesnevî’nin ilk on sekiz beytinde öyküsü anlatılan neyin farklı kaynaklardaki tanımları şu şekildedir:
Kamıştan yapılan, yedi delikli ve çeşitli cinsleri olan Türk sanat müziği üflemeli çalgısı. Ney çalan sanatçıya “neyzen” denir. (…) Ney dokuz boğumludur.
Boğumların çatlamaması için çevresine gümüş tel sarılır. Deliklerinin altısı üsttedir. Üflenen yukarı kısmına fildişi, veya kemikten yapılan bir parça takılır. Ağız bölümüne takılana “prazvana”, üflenen bölüme ek olarak konan parçaya ise “paşpare” denir. Küçüklerine yarım anlamına gelen “Nısfiye” denir.
Ahenklerine göre ney cinsleri şunlardır.
- Davud,
- Şah,
- Mansur,
- Kızneyi,
- Müstahsen,
- Süpürde,
- Bol ahenk
Tarihi ilk çağlara dek uzanan neyin duygulu, etkileyici ve yanık bir sesi vardır. Dinleyende farklı çağrışımlar uyandıran
Ney, duygusal etkisi yüksek ses rengi özellikleri taşıması bakımından geleneksel müziğimizin tarihinde çok önemsenmiş, girift ve benzeri üflemeli çalgıların önüne geçmiştir. Çalgı topluluğunda ses gürlüğü ve tınısıyla öteki çalgıların yanında kişiliğini koruyan nitelikler içerir.
