GDS Süt diyetimizdeki en besleyici besinlerden birisidir. Süt tüketen çocuklar sütün içerdiği vitaminler, mineraller, proteinler, yağlar ve karbonhidrat olmak üzere besin ögelerinden 18’ini önemli miktarlarda almaktadır.
Süt tüketimi yüksek besin ögesi içeriği nedeni ile dengeli bir diyetin işareti olarak kabul edilmektedir. Süt elzem besin ögelerini sağlar ve dengeli beslenmeye destek olmaktadır. Diğer hiçbir içecek bu anlamda bileşim açısından süte yaklaşamaz.
Süt tüketen çocuklar vitamin A, folat, vitamin B12, kalsiyum ve magnezyumu süt tüketmeyen çocuklardan daha yüksek miktarlarda almaktadır. Kalsiyum gereksinmesini sağlamak için Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Türkiye Beslenme Rehberi’nde; Her gün, çocukların, 3-4 porsiyon süt ve süt ürünlerini tüketmeleri gerektiği bildirilmiştir. Bir orta boy su bardağı (200 mL) süt, bir porsiyondur. Bir bardak yarım yağlı süt 6 yaş grubu çocuklarda günlük kalsiyum gereksinmesinin yaklaşık olarak yarısını (% 55) karşılamaktadır.
Okul çağındaki çocukların öğünlerinde süt kalsiyum, vitamin A, vitamin E ve çinko alımına da katkı sağlamaktadır. Süt B vitaminleri, özellikle vitamin B2 ve B12’nin iyi bir kaynağıdır. Sütte önemli miktarda vitamin B2 bulunmaktadır.
Süt okul öncesi çocuklarının diyetlerinde temel besindir. Bir bardak yarım yağlı süt tüketimi 6 yaşındaki bir çocuğun günlük vitamin B12 gereksinmesinin tamamını karşılamaktadır.
Süt vitamin D’nin diyette başlıca kaynağıyken diyet kalsiyumunun da en güvenilir ve ucuz kaynağıdır. Bu iki besin ögesinin de sağlık üzerindeki yararlı etkileri tanımlanmıştır. Çocuklukta güçlü kemik yapısını sağlamak ve yaşamın ileri dönemlerinde osteoporozu önlemek için çocukların yeterli miktarlarda kalsiyum ve vitamin D almaları çok önemlidir. Yeterli iskelet kemik olgunlaşmasını başarmak için büyüme ve gelişme sırasında iskeletin yapı kalıbının yeterli bir kaynağa gereksinmesi bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi de kalsiyumdur.
Çocukluk ve ergenlik döneminde büyüme sırasında iskelet için kalsiyuma olan gereksinme yüksektir. Kalsiyumu sağlamak için çocuklar ve ergenlerin yetişkin bireylerden daha yüksek miktarda kalsiyumun emilmesine gereksinmesi bulunmaktadır. Diyetle alınan kalsiyumun ortalama olarak ince bağırsaklardan %30 kadarı emilmektedir. Vücutta kalsiyumun emilme durumu dikkate alındığında çocukluk ve gençlik döneminde yeterli kalsiyum dengesini ve kemik gelişimini sağlamak için yetersizlik söz konusu olabilir. Süt biyolojik olarak kullanılabilir ve nispeten ucuz kalsiyum kaynağıdır.
Çocukluk ve gençlik döneminde iskelet kalsiyumunu en yüksek seviyeye çıkarmak için süt tüketiminin artırılması önerilmektedir. Bu nedenle beslenme rehberlerinde çocuklar için yaş gruplarına göre önerilen süt miktarlarını tüketmeleri gerekmektedir. Ülkemizde yapılan TBSA-2010 (Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması – 2010) çalışmasında 4 – 6 yaş çocukların %72.2’si, 7 – 10 yaş çocukların %67.0’si ve 11-14 yaş grubu çocukların ise %88.3’ünün kalsiyumu gereksinmelerinden daha düşük miktarlarda tükettikleri belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre çocukların çoğunluğunun sağlıklarını desteklemek için süt ve ürünlerini yeterince tüketmedikleri bildirilmiştir. Çocukların önemli bir çoğunluğu besinlerini okullarında tüketmektedir. Bu nedenle çocukların okul çevresinde süt tüketimlerinin desteklenmesi önemli bir yer tutmaktadır.
Okul sütü programı çocukların süt tüketimini arttırmakta ve dengeli tüketim alışkanlıklarını teşvik etmektedir. Okul sütü programı okul ve sınıf ortamında dengeli beslenme eğitimini pekiştirmekte, okul beslenme çevresine de olumlu katkıda bulunmaktadır. Okul sütü programları sadece okullardaki çocukların beslenmesini desteklemez, ayrıca yerel süt üreticilerine olan talebi de desteklemektedir. Bunun sonucunda da süt üreticilerini yatırım yapmak, gelişme ve ekonomik büyüme açısından da cesaret vermektedir.
Türkiye Diyetisyenler Derneği
