Metabolik hafıza

[alert-success]“Metabolik Hafıza” denilince sizin aklınıza ilk ne geliyor?

A) İnsan vücudundaki hormonların ne zaman salgılanacağı gibi metabolik işlemlerin düzenlenmesi

B) Kişinin beslenme programında öğün saatlerinin her gün aynı saatlerde olmasına dikkat edilerek vücudun beslenme düzenine alıştırılması.

C) Hafıza fonksiyonlarının metabolizma ile ilişkisi

D) Diabetus Mellitus hastalığında hiperglisemi sebebiyle uzun süreçte ortaya çıkan komplikasyonlar.[/alert-success]

Sizin aklınıza ilk gelen tanım ne bilmiyorum ancak bu yazıda metabolik hafıza nedir öğrenecek metabolik hafızanın ortaya çıkarabileceği zararları en aza indirmek için nelere dikkat etmeliyiz bunları irdeleyeceğiz.

Metabolik hafıza nedir?

Diabetes Mellitus ve hastalığın yol açtığı komplikasyonlar­la ilişkilendirilen önemli kavramlardan birisi olan metabolik hafıza, hücresel düzeyde metabolik du­rumların ve çevresel faktörlerin kaydedilmesidir.

Bir dönem metabolik hafıza ve eski efekt terimleri, iyi kan şekeri kontrolünün uzun süreli yararlarını tanımlamak için kullanılmışsa da esasen hiperglisemi nedeniyle ortaya çıkan uzun süreli zararlarla ilgili bir fenomen olarak kabul edilmektedir.

Yapılan birçok çalışma, hiperglisemi sonucu oluşan bazı bazı diyabetik komplikasyonların kan glukoz seviyesi normale dönse bile (normoglisemi) diyabetik me­tabolik hafızaya bağlı olarak devam ettiğini göstermektedir. Bu komplikasyonların devam etmesinin en önemli sebebi olarak da epigenetik değişikliklerin kalıcı olabilmesi gösterilmiştir.

Son yıllarda yapılan DCCT (Diyabet Kontrolü ve Komplikasyonları Denemesinin) ve UKPDS (İngiltere Prospektif Diyabet Çalışması) gibi büyük çalışmalar, kan şekeri kontrolünün sağlanmasıyla tüm diyabet tiplerinde diyabetin komplikasyonlarının azalacağını göstermişlerdir.

DCCT çalışması Amerika’da Tip 1 diyabetlilerle yapılan çok merkezli bir çalışmadır. 1983-1993 yılları arasında geleneksel ve yoğun insülin tedavisi uygulanan iki gruptan oluşan 1441 diyabetli, ortalama olarak 6,5 yıl izlenmiştir. Çalışma sonuçları insülin tedavisi uygulanan grupta diyabet kontrolünün iyileşmesine bağlı olarak:

• Retinopatide % 34 – 76
• Nöropatide % 60
• Nefropatide % 35 – 56 oranında bir azalmanın olduğunu göstermiştir.

DCCT çalışması tip 1 diyabette diyabet kontrolü ile kronik komplikasyonlar arasındaki ilişkiyi net olarak açıklamıştır.

UKPDS çalışması İngiltere, İskoçya ve Kuzey İrlanda’daki 23 merkezde 5.100 Tip 2 diyabetli üzerinde yapılmış bir çalışmadır. Bu çalışmada uygulanan farklı tedavi yöntemlerinin etkinliği araştırılmıştır. UKPDS çalışmasında da diyabet kontrolündeki iyileşmeye paralel olarak kronik komplikasyonlarda belirgin azalma olduğu gösterilmiştir.

Çalışmanın temel sonuçlarında mikrovasküler komplikasyonların genel olarak % 25 oranında azaldığı belirlenmiştir.

HbA₁C’deki %1’lik azalmaya karşılık

• mikrovasküler komplikasyonların %37,
• miyokard infarktüsünün % 14,
• diyabete bağlı ölümlerin % 21 oranında azaldığı rapor edilmiştir.

Bu çalışmalarda diyabetik durumdan dolayı cevap olarak gelişen patolojik gendeki promotor bölgesi ile ilgili histon modifikasyonları başta olmak üzere epigenetik modifikasyonların diyabetik durum kontrol altına alınsa bile devam ettiği gösterilmiştir. Bu da epigenetik metabolik hafıza açısından önemlidir.

Diyabetin komplikasyonlarından korunmak için neler yapılmalı ?

1.Hasta ve hasta yakınlarına diyabet eğitimi teşhisin konduğu ilk günden itibaren verilmeye başlanmalıdır.

2.İyi glisemik kontrol sağlanmalıdr. Metabolik hafıza açısından en önemli kural budur. Yani hastalarda açlık ve tokluk kan şekerlerinin diyabetik olmayan bir kişide olduğu gibi dar sınırlar içerisinde seyretmesini sağlayan daha fizyolojik daha doğala yakın kan şekeri değerlerinin korunması arzu edilir. Bu da ancak:

[alert-note]

• Diyetisyen kontrolünde hazırlanmış bir tıbbi beslenme tedavisi,
• Yaşam tarzı değişikliği,
• Farmakolojik tedavi ile mümkündür.[/alert-note]

3.Diyabet hastaları düzenli takip altında olmalıdır. Hastaların takibi yalnızca tanı ve takip testleri ile değil fiziki muayeneler ile de yapılmalıdır.

Son olarak…

Diyabet uzun süreli bir yolculuktur. Bu yolculuk  ancak yapmamız gerekenleri yaşam tarzı haline getirebilirsek keyifli bir hal alabilir. Bir faaliyeti yaşam tarzı haline getirirken ise iki aşamadan geçeriz.

1. Farkındalık: Bu aşamada yapmamız gerekenleri hatırlayarak ve farkında olarak yaparız. Bu durum bize zor gelebilir. Ancak vazgeçmeden farkında olarak yapması gerekeni yapanlar ikinci aşamaya geçebilir.

2. Alışkanlık – davranış değişikliği: Bu aşamada ise yaptığımız faaliyeti farkında olamadan alıştığımız için yaparız ve asıl davranış değişikliği budur.

Bu nedenle sabırlı olunuz ve diyabetin komplikasyonlarından korunmak için bugünü en iyi şekilde değerlendiriniz.

Sağlıklı günler dilerim..

KAYNAKLAR: Ceriello A, Ihnat MA, Thorpe JE. Clinical review 2: The “metabolic memory”: is more than just tight glucose con­trol necessary to prevent diabetic complications? J Clin En­docrinol Metab 2009;94:410-415; Miao F, Chen Z, Genuth S, Paterson A, Zhang L, Wu X, Li SM, Cleary P, Riggs A, Harlan DM, Lorenzi G, Kolterman O, Sun W, Lachin JM, Natarajan R; DCCT/EDIC Research Group: Evaluating the role of epigenetic histone modifications in the metabolic memory of type 1 diabetes. Diabetes 2014; 63: 1748-1762; Unal HU, Karaman M, Yılmaz MI., ; Epigenetik ve Nefroloji ; Turk Neph Dial Transpl 2017; 26 (1): 11-17

Eğer siz de Gerçek Diyetisyenler Sitesi‘nde uzman yazar olmak istiyorsanız aşağıdaki bağlantıdan bize ulaşabilirsiniz:

[button-white url=”http://www.gercekdiyetisyenler.com/diyetisyen-yazar-ariyoruz/” target=”_blank” position=”center”]uzman yazarlık başvurusu yap[/button-white]