Meyve ve sebzeler, lezzetin yanında bitkisel kimyasalları içermekte ve bunlar hastalıklara karşı koruyucu etki göstermektedir. Bu koruyucu etkiyi sağlayan aktif bileşiklere fitokimyasal denilmektedir.
Fitokimyasallar:
- kanserler,
- koroner kalp hastalıkları,
- diyabet,
- yüksek kan basıncı,
- inflamatuar, viral, parazitik hastalıklar ve
- psikolojik hastalıklar gibi çeşitli hastalıklar üzerine yararlı etkiler gösterir.
Kronik hastalıkların oluşmasına bazı serbest oksijen radikali neden olmaktadır. Bu nedenle de fitokimyasalların önemi artmaktadır.
Oksidatif stresin:
- protein,
- DNA ve
- lipitler üzerine zararlı etkisi olmasından dolayı kalp hastalıkları ve kanser oluşma riski artar.
Eğer DNA hasarı onarılmazsa mutasyonlara, zincir ve kromozom kırılmalarına neden olur. Kopan parçalar değişik yerlere yerleşir. Bu hasarı önlemek veya en aza indirmek için yeterli miktarlarda antioksidan tüketilmelidir. Bu antioksidanları yapay şekilde veya ilaç olarak almak yerine doğal olarak tüketilmelidir.
Diğer fonksiyonel bileşiklerle birlikte alınması sinerjistik etki ile etkinliğini daha fazla göstermektedir.
Hastalıkların önlenmesi ve tedavi sürecinde bitkilerde bulunan:
- karotenoidler,
- antioksidan vitaminler,
- fenolik bileşikler,
- terpenoidler,
- indoller etkilidir.
Yeni çalışmalarda:
- çay kateşinleri,
- domates likopeni,
- yeşil yapraklı sebzelerden lutein ve
- zeaksantin gibi fitokimyasalların da hastalıklar üzerine yararlı etkileri olduğu bildirilmiştir.