GDS Bitkisel ya da hayvansal organizmalarca çıkarılan, özellikle küf mantarlarında bol bulunan, yapay olarak da elde edilen, birçok mikrop türüne karşı kullanılan penisilin, streptomisin, teramisin gibi maddelerin ortak adı… Atibiyotiklerin etkileri iki tarafı keskin bir kılıca benzemektedir.
Antibiyotiklerin akılcı kullanımı, öncelikle gereksiz antibiyotik kullanımını en aza indirmeyi ve genel olarak her alanda (insanlarda, veteriner hekimlikte, tarım, hayvancılık, tekstil vb. sektörlerde) antibiyotik kullanımını azaltmayı ve bu sayede doğada bulunan antibiyotik miktarını kontrol altına almayı gerektirmektedir.
Bunlar arasında, antibiyotiklerin insanlarda tedavi amacıyla uygulanmasının akılcı olarak gerçekleştirilmesi kısa vadede, diğer antibiyotik kullanımlarının kontrol altına alınmasından daha büyük bir etki ortaya çıkartabilmesi açısından özellikle önemlidir.Antibiyotikler bakteri kaynaklı enfeksiyonlar ile etkili bir şekilde mücadele etmektedir (süper dirençli bakteriler dışında), ancak kadınlardaki vajina florası maya enfeksiyonuna karşı koruma sağladığından dolayı bilhassa kadınlarda, antibiyotiklerin mikrobiyotaya verdiği ikincil hasarlar ihmal edilemeyecek seviyededir.
Akılcı antibiyotik uygulaması yukarıda bahsedilen akılcı ilaç uygulamasının genel gerekliliklerinin hepsini gerektirmenin yanında, reçetelenen antibiyotiğin antibiyotik direnci açısından ayrıca değerlendirilmesini gerektirmektedir. Piyasaya yeni sürülmüş ve dirençli enfeksiyonların tedavisi için saklanması gereken ilaçların gelişigüzel kullanılmasından kaçınılması, buna bir örnek olabilir.
Antibiyotikler birçok hastalığın (kulak enfeksiyonu, pnömoni, tonsillit, streptokok enfeksiyonu, ülserler…) sorumlusu olan kötü bakterileri öldürürken iyi bakterileri de öldürerek bağırsak, ağız veya vajina membranını fırsatçı patojenlere karşı korumasız bırakmaktadır. Bu da ishal, bulantı, tat alamama veya şişkinlik gibi gastrointestinal yan etkilere neden olabilmektedir. Dolayısıyla antibiyotik tedavisi reçete edildiğinde her zaman probiyotik tedavisi akla gelmelidir.
Psödomembranöz kolit: antibiyotik tedavisi ile ilişkili yan etkilerin çarpıcı bir örneği
Psödomembranöz kolit, Clostiridium difficile adı verilen bir bakterinin neden olduğu kalın bağırsaktaki şiddetli enflamasyondur. Sıklıkla antibiyotik tedavisinden (klindamisin, linkomisin, ampisilin, penisilin, tetrasiklin ile kloramfenikol ile) sonra meydana gelmektedir.
Antibiyotik tedavisine bağlı olarak mikrobiyotanın bozulması bakterilerin bağırsakta üremesine neden olarak enflamasyona yol açmaktadır. Bazı nadir durumlarda, bu enflamasyon hastanın ölümüne neden olabilmektedir. Bu hastalık metronidazol adı verilen özel ile çok güçlü bir antibiyotik ile tedavi edilmelidir.
Bu antibiyotik Clostiridium difficile‘i öldürebilmektedir ancak aynı zamanda birçok iyi bakteriyi de öldürerek ishal ile diğer istenmeyen yan etkilere neden olmaktadır.
Bazı probiyotik suşları, bulundukları ortama antimikrobiyal maddeler salarak Clostiridium difficile‘in proliferasyonunu önlemektedir. Çok az probiyotik türü antibiyotik ile ilişkili ishalin ile Clostiridium difficile proliferasyonunun önlenmesinde etkilidir: Saccharomyces boulardiive Bacillus clausii bunlarda bazılarıdır.
Antibiyotik ile yoğurt: Bilinen yanlış
Yoğurt doğal olarak Lactobacillus bulgaricus veya Streptococcus thermophiles gibi iyi bakteriler içermektedir. Bu bakterilerin görevi, yoğurdun kontaminasyonunun önlenmesi için laktozdan laktik asit fermantasyonu yoluyla süt ürününü korumaktır. Bu konuda kontrollü insan çalışması yürütülmediği için bu bakterileri tanımlamak için probiyotik tabiri kullanılmamalı.
Antibiyotik tedavisi sırasında yoğurt yemek aşağıdaki dört nedenden dolayı etkili değildir
- Yoğurt genellikle öğün sırasında tüketilmektedir, bu da yoğurdun midede birkaç saat boyunca kalması ile mide asiditesi nedeniyle mevcut olan bakterilerin çoğunun yok olması demektir.
- Probiyotik takviyeleri 10 kata kadar daha fazla bakteri içermektedir, yani bir kişi ancak bir tabak yerine 10 tabak yoğurt yiyerek yeterli miktarda probiyotik almış olmayı umabilir.
- Antibiyotik tedavisine doğru probiyotiğin eklenmesi yararlıdır ile ishal, şişkinlik veya maya enfeksiyonu gibi ilişkili yan etkilerin önlenmesine yardımcı olmaktadır.
- Spor veya kapsüller içeren probiyotiklerin aksine yoğurtta asiditeye karşı korumasız canlı mikroorganizmalar bulunmaktadır.
- Yoğurt genellikle birkaç milyon ila birkaç milyar arasında değişen sayılarda bakteri içermektedir, bu da yoğurdu güvenilir olmayan iyi bakteri kaynağı haline getirmektedir.
- Yoğurtta bulunan bakteriler, Bacillus claussii gibi belirli suşların aksine antibiyotiklere dirençli değildir. Bu nedenle, bu bakteriler antibiyotik tedavisi sırasında ölerek yararlı etki gösterememektedir.
