Diyetisyen Hakkı Karaca 1940’lı yıllarda kistik fibrozisli hastaların yaşam süresi yaklaşık olarak beş yıl iken, gelişen teknoloji ve yöntemlerle 31 yıla kadar çıkmıştır.
Bu hastalık pankreasta çeşitli hasarlara sebep olmaktadır ve insülin salgılayan hücreler hasar görürse hastada “Kistik Fibrozise Bağlı Diyabet” gelişebilmektedir.
1. Enerji gereksinimi
Kistik fibrozisli hastalarda hastalığa bağlı sebeplerle gıda alımı yeterli olsa bile vücut enerji alamadığından ve metabolizma hızı yüksek olduğundan enerji ihtiyaçları fazladır. Bu sebeple kistik fibrosiz hastalığı olan bireylerin günlük enerji ihtiyacı, normal bireylerin günlük aldığı enerjiden fazla olmalıdır .
2. Protein
Kistik fibrozisli hastalarda protein alımına dikkat edilmelidir. Et, süt ve kurubaklagil gruplarındaki besinler proteinden zengindir. Biyolojik değeri yüksek olan hayvansal kaynaklı proteinler, iyi kalitede proteinlerdir. Biyolojik değeri, hayvansal proteinlere göre daha düşük olan bitkisel kaynaklı proteinlerin vücutta kullanılabilirlikleri daha düşüktür.
3. Yağlar
Kistik fibrozis hastalarında, pankreas enzimi yetersizliğinden dolayı yağların sindirim ve emiliminde eksiklikler vardır. Bu sebeple kistik fibrozisli hastaların dışkılarında yüksek miktarda (yaklaşık %50) yağ atımı olur ve büyüme-gelişmede gerilik ortaya çıkar.
Kistik fibrozisli hastalarda da pankreastaki sorunlardan dolayı enzimler salgılanamayınca sindirim ve emilimde sorun oluşmaktadır. Bu hastalara enzim takviyesi ile amaç yağ emilimini artırmaktadır.
MCT (orta zincirli yağ asitleri) emilebilmek için safra asitlerine ihtiyaç duymazlar ve uzun zincirli yağ asitlerine göre daha hızlı emilebilirler. Bu yüzden kistik fibrozis hastalarına önerilmektedir. Orta zincirli yağ asidi içeren besinlerin en önemlisi Hindistan cevizi yağıdır.
4. Karbonhidratlar
Günlük diyette tüketilen karbonhidrat miktarının fazla olması, solunumda karbondioksit çıkışını artırır bu da akciğer hastalığı olan insanlarda solunum güçlüğü oluşturabilir. Bundan dolayı beslenmeyle alınan karbonhidrat miktarı normal bir bireye göre daha az olmalıdır.
Karbonhidrat kaynağı olarak beslenmede kompleks karbonhidrat kaynağı olan ekmek, kurubaklagil, makarna, pirinç, patates gibi besinler tercih edilmelidir
5. Vitaminler
Kistik fibrozisli hastalarda pankreas enzimlerinde yetersizlik olduğundan dolayı bu hastalarda yağda eriyen vitaminler olan A,D,E ve K vitaminleri eksikliği sık görülen vitaminlerdir ve bu vitaminlerin takviyesi yapılması gerekir. Dahası için Sağlık Bilimleri Beslenme ve Diyetetik mezunu diyetisyeninize başvurunuz.
[toggle title=”Yararlanılan Kaynaklar”]
1Davis PB. Clinical pathophysiology and manifestations of lung disease. In: Yankaskas JR, Knowles MR, eds. Cystic fibrosis in adults. New York: Lippincott-raven 1999:45-67.
2Kistik Fibrozis ve Beslenme (2010). Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları ve Kistik Fibrozis Derneği 1995. Köksal G., Özen H., Özçelik U. Birinci Basım: Nisan 2010
3Maqbool A, Stallings VA. Update on fat-soluble vitamins in cystic fibrosis. Curr Opin Pulm Med 2008; 14: 574-81.
4Wood LG, Gibson PG, Garg ML. Circulating markers to assess nutritional therapy in cystic fibrosis. Clinica Chimica Acta 2005;353:13-29.[/toggle]
